| شهرستان گرمسار |
معرفي شهرستان گرمسار:
پيشينه تاريخي:
نام گرمسار در زمان اشكانيان خواران بوده است، به علت آنكه گرمسار در كنار كوير قرار گرفته و نسبت به نقاط همجوار خود پست‌تر است، بدين مناسبت نام «خوار» را بدان نهادند. مفهوم اين نام در كتاب اوستا خورشيد و ماه آورده شده است.
ويژگي هاي جغرافيايي:
شهرستان گرمسار غربي ترين شهرستان استان و داراي وسعتي حدود 5182 كيلومتر مربع مي باشد، كه از شمال به دماوند، از غرب به ورامين، از شرق به آرادان و از جنوب به كوير مركزي محدود مي شود.
رودخانه حبله‌رود كه از رشته كوههاي البرز مركزي سرچشمه مي‌گيرد مناطق اطراف گرمسار را سيراب مي‌كند. از محصولات اصلي كشاورزي اين منطقه، گندم، پنبه، خربزه، انار و انجير را مي‌توان نام برد. و مهمترين رشته صنايع دستي اين شهرستان انواع گليم با نقوش و طرح هاي بومي مي باشد.
از جاذبه هاي گرمسار مي توان به مجموعه تاريخي سياهكوه واقع در پارك ملي كوير، جاده سنگ فرش، دژ تاريخي استوناوند، خانه تاريخي باقري ها، مجموعه كارخانه و انبار پنبه، كاروانسراي شاه عباسي ايوان كي، منطقه نمونه گردشگري بن كوه و غارهاي نمكي اشاره نمود.
شهر گرمسار تا چندي پيش قشلاق ناميده مي شد
و هنوز هم افراد مسن و پيران آن را قشلاق تلفظ مي كنند در گذشته خوار شامل
4 بلوك بوده كه عبارتند از :
1- بلوك قشلاق 2- بلوك ريكان 3- بلوك ياتري 4- بلوك آرادان
از مشهورترين افراد اهل منطقه گرمسار مي توان به محمد علي هبله رودي اولين تدوين گر فرهنگ عامه قرن يازدهم هجري، عبداله خواري از دانشمندان قرن چهارم هجري، اسماعيل خواري از محدثين قرن پنجم هجري،از مفاخر معاصر شادروان نوش آذر اسدي، سرتيپ خلبان جليل زندي موفق ترين خلبان جنگ ايران و عراق ،پروفسور پرويز كردواني،دكتر طباطبايي جراح مغز واعصاب چهره ماندگار كشور اشاره نمود.
صنايع دستي و سوغات:
صنايع دستي و سوغات اين شهرستان همچون ديگر شهرستانهاي استان از رونق و تنوع بسيار زيادي برخوردار است؛از جمله اين صنايع مي‌توان از قالي بافي، گليم بافي، جاجيم بافي، پارچه بافي، خرجين بافي و سفال گري ، منبت كاري ، معرق كاري نام برد ، گليم بافي گرمسار توانسته در بازارهاي جهاني طرفداران زيادي را به خود اختصاص دهد.
از سوغات اين شهرستان مي توان از خربزه هاي شيرين و صاداراتي آن نام برد كه در كوير گرمسار كشت مي شود و همچنين در بخش ايوانكي كه نوع خاصي به نام سوسكي وجود دارد همچنين محصولات لبني خالص و انار و رب انار كه بسيار مورد توجه مي باشد.
اماكن تاريخي و جاذبه هاي ديدني:
امامزاده شمس الدين و اسماعيل (ع)
در شهرستان گرمسار و حومه شهر و به فاصله حدود سه كيلومتري شمال غربي گرمسار واقع گرديده است. بنا منسوب به دوره قاجار است و متعلق به دو نفر از فرزندان امام موسي كاظم (ع) به نام هاي شمس الدين و اسماعيل مي باشد. مردم و اهالي منطقه به اين دو تن اعتقاد خاص دارند و همه روزه بخصوص ايام تعطيل براي زيارت به اين مكان مي روند.
كل بنا بر پايه مربع مستطيل ساخته شده است كه در قسمت شرقي آن رواق و ايواني وجود دارد كه ورودي به بقاع امامزادگان را ممكن مي‌سازد. اين دو بقعه كه با ديواري بين آنها فاصله افتاده است در كنار هم چسبيده به هم قرا ردارند و به صورت متصل ساخته شده اند و براي هر يك از آنها گنبدي در نظر گرفته شده است. سطح داخلي گنبدها گچكاري شده شده است. تكنيك ساخت دو گنبد مانند هم است به اين صورت كه براي تبديل پلان مربع به دايره جهت استقرار گنبد بر روي جرزها با استفاده از فيلپوش‌هايي كه درچهار كنج بكار رفته اند اين عمل انجام پذيرفته و بين اين فيلپوشها طاقي همانند طاق فيلپوشها محرابي بلند از كف مقبره تا تيزه طا ق قرار گرفته است. در هر دو بقعه پنجره هايي جهت تامين نور داخل گنبدها در نظر گرفته شده است. مصالح اصلي در ساخت بقاع از خشت و گل بوده و آجر نماي فعلي به آن اضافه شده است.
آب انبار مسير امامزاده اسمعيل و شمس الدين
در حومه شهر گرمسار و در مسير راه امامزاده شمس الدين و اسماعيل و به فاصله حدود يك كيلومتري از شمال غربي گرمسار قرار دارد. آب انبار مذكور در دوره قاجار ساخته شده كه به آب انبار(آب حوض) آقا شهرت دارد.
اين آب انبار داراي مخزن و بادگير، پاشير، پلكان و سردر را دارا ميباشد. سقف پلكان پاشير با آجرهايي به فرم حصيري و به صورت ضربي ساخته شده است. بر خلاف اكثر آب انبارهاي منطقه پلان آب بر پايه مربع مستطيل بنا شده است و مخزن آن عبارتست از فرم 4گوشي كه يك ستون در وسط آن تعبيه شده و بر روي ستون بادگير آن قرار دارد. تويزه هايي از 4 طرف به صورت بعلاوه بر اين پايه ستون نشسته اند تا 4 گنبد بر روي آنها قرار گرفته و پوشش مخزن را كامل كنند. مصالح اصلي تشكيل دهنده آب انبار از آجر و ملات ميباشد. كف اصلي پيرامون آب انبار بدليل ساخت جاده آسفالته حدود 50 سانتيمتر بالا آمده است.
خانه تاريخي باقري ها(موزه اقوام)
ساختمان تاريخي باقري يكي از خانه باغ هاي قديمي و به جاي مانده از اواخر دوره قاجار است كه در دو طبقه ساخته شده است، سقف اين بناي با ارزش با تير هاي چوبي پوشيده شده است و شالوده بنا را خشت خام تشكيل داده كه استفاده از آجر هاي خطايي با بند كشي گچ و خاك جلوه خاصي به بنا بخشيده كه زيبايي ساختمان را دوچندان نموده است.
طبقه اول پس از ورود به سالن اصلي متشكل از دو اتاق در طرفين سالن است و بعد از گذر از سالن اول براي دسترسي به طبقه دوم بايستي از دو راهرو منتهي به پله عبور كرد كه در هر راهرو يك اتاق با تزئينات زيبا به چشم مي خورد كه از لحاظ پلان هردو طبقه مشابه هم مي باشند اما در نوع مصالح بكار رفته (آجرهاي خطايي،بندكشي گچ و خاك)با طبقه دوم متفاوت است، طبقه دوم داراي يك سرسراي بزرگ و زيباست كه 4 اتاق 4*3 را به وسيله درهاي چوبي به سرسرا با متصل مي سازد.
در حياط ساختمان مجموعه حمام ، خزينه و آب انبار زيبايي وجود دارد كه هنوز همچون گذشته باقي مانده و قابل بازديد مي باشد.
گرمسار به جهت اينكه 5 قوم مختلف ترك ها ، لرها ،كرها ،عرب ها ،گيلك ها به دلايل مختلفي اعم از مهاجرت ،كوچ اجباري و يا ترك هاي آذر بايجان كه براي دفاع از دره خوار به عنوان جنگجو وارد شده اند اين شهرستان را جزيره اقوام نامگذاري نموده اند لذا اين ساختمان زيبا در 21 بهمن 1389 تبديل به موزه و تحت عنوان موزه اقوام بازگشايي شده است .
موزه در دو طبقه داراي 8 تالار نمايش است كه در 2 اتاق و سالن ورودي طبقه اول ابزار و اشيا روزمره زندگي اين اقوام قرار گرفته است و در 4 اتاق و سرسراي زيبا طبقه دوم نحوه پوشش و مشاغل اقوام ساكن در شهرستان نشان داده شده است.
آب انبار بزرگ گرمسار
اين آب انبار در مركز شهر گرمسار مي باشد. كه از بناهاي بسيار جالب اين منطقه به حساب مي آيد . اين آب انبار در جنوب ميدان امام خميني (ره) و در ضلع شمالي مسجد جامع گرمسار بنا شده است،اين آب انبار در دوره قاجار ساخته شده است كه يكي از بزرگترين آب انبار ها منطقه به شمار ميرفته كه بخش اعظم آب مصرفي اهالي را تأمين مي نموده است،آب انبار مذكور داراي چهل پله مخزن استوانه اي شكل است. منبع بزرگ و اصلي آن به صورت گنبد پله اي مدور آجري در داخل كوچه قرار دارد كه به صورت ميدانگاهي درآمده است. تعداد پله هاي مدور مخزن آن بيست و چهار پله است . عمق آن در حدود چهارده متر بوده، كه به مدت پنج ماه از سال آب آشاميدني اهالي شهر و حومه آن را تامين مي‌كرد. سر در بزرگ و طاق گهواره اي آب انبار مذكور در سمت بازار بود كه اينك مسدود شده است. اين آب انبار كه از بناهاي بسيار جالب اين منطقه مي باشد.
آب انبار ناسار
آب انبارناسار يا همان نه حصار در جنوب قلعة ناسار گرمسار و درمجاورت جاده اصلي به روستا قرار گرفته است. سازنده اين بنا طبق نوشته بالاي سردر آب انبار مرحوم سيف الله معماريان سمناني است. منبع اصلي، گنبدي شكل و آجرپوش است كه بر طاق آجري و ضربي طرفين استوار است.
در دو قسمت منبع، دو بادگير براي خنك شدن آب زير منبع در نظر گرفته شده است. منبع اصلي اين آب انبار از نظر فيزيكي با ساير آب انبارها در سطح استان متفاوت و در نوع خود بي نظير است. آب انبار مذكور امروزه قابل استفاده و بهره بهرداري نيست.
مجموعه سياهكوه
در دامنه شمالي ارتفاعات سياه كوه در جنوب گرمسار و شمال شرقي درياچه نمك و در مسير باستاني اصفهان، كاشان، خوار، خراسان بناهاي متروكي ديده مي‌شوند كه بومي ها به آن قصر ميگويند. اين مجموعه از قصرهاي شاه عباس, عين الرشيد و حرم سرا تشكيل شده است. اين قصرها نمايان گر قدرت معماري و عظمت و شكوه گذشته اين ديار بوده و مهم ترين و بزرگ ترين آن ها قصر شاه عباس نام دارد.
جاده سنگفرش
جاده‌ي دست‌ساز سنگفرش كه با سنگهاي تراش‌خورده روي بستر كوير گرمسار ساخته شده، بطول 35 كيلومتر و عرض 5 متر در مسير شاهراه تاريخي اصفهان – ساري در دوره صفوي براي سهولت رفت وآمد كاروانيان كه در اين مسير به باتلاقها و نمك زارهاي جنوب گرمسار برخورد مي نمودند احداث شده است تا كاروانها را از گزند سيلاب‌ها و زمين‌هاي گل‌آلود و چسبناك در فصول بارش حفظ كرده، روي اين جاده بقاياي دو پل سنگي هنوز مشاهده ميشود كه از تعداد دهنه‌هاي پل مي‌توان حدس زد كه هنگام بارندگي‌به ويژه در فصول بهار و پاييز چه سيلابي در اين دشت وسيع به راه مي‌افتد، اين جاده به صورت گرده ماهي و در دوطرف آن كانالهاي كوچكي ساخته شده كه آبريز جاده مي باشد البته لازم به توضيح است كه كانالهاي مجاور جاده از بين رفته است،شالوده جاده از آك و ماسه و بعضاً از خاكستر مي باشد، بنا بر شواهد موجود و مطالعات انجام شده عموماٌ اين سنگها به وسيله شتر از كوههاي سياه كوه به محل آورده شده است.
كاروانسراي قصر بهرام
در جنوب گرمسار و در دامنهاي شمالي سياه كوه خرابه هايي قرار كرفته اند كه افراد محلي به آن قصر ميگويند .اين كاروانسرا از مهم ترين بناهاي سياهكوه مي باشد كه با پلان مستطيل شكل ساخته شده است كه مصالح عمده جهت ساخت اين كاروانسرا سنگ مي باشد و در بخشهايي نيز از آجر استفاده شده است،بناي بيروني اين قصر چهار گوش و داراي چند برج با دو دروازه شمالي و جنوبي است و روكار آن از سنگهاي بزرگ آهكي صيقل شدة سفيد رنگ است كه از كوههاي مجاور آورده شده‌اند. اطراف اين قصر شش برج بنا شده و سر در آن سنگ بزرگ يكپارچه است. در دو طرف سردر ساختمان دو اتاق كوچك وجود دارد كه گويا قراولخانه محسوب مي‌شده است. در كنار مدخل قصر سنگ‌هايي قرار داده بودند كه پاشنة درِ ورودي در سوراخ آنها مي‌چرخيد. درون بنا محوطة بزرگي است كه گرداگرد آن بيست اتاق كوچك و يك در بدون روزن با پوشش گچي قرار گرفته است.نكته مهم و قابل توجه در اين بنا ، نحوه تهيه آب موردنياز ساكنان آن بوده است : آب به وسيله دو مجراي روي هم ، كه مجراي زيرين از لوله‌هاي سفالين و ديگري مانند نهري سنگي از تخته سنگهاي سفيد يكپارچه ساخته شده بود ، به بنا منتقل مي‌شد . اين آب مصرفي از چشمه شاه دامنه سياه كوه به استخرهاي بزرگ مقابل بنا منتقل مي‌شد . ساختمان اين نهر آب ، براي بينندگان بسيار جالب و شگفت‌انگيز است و بناي آن يكي از شاهكارهاي عصر خود به شمار مي‌رود . اين بنا كه در دوره صفويه تعمير اساسي شد ، به بناي شاه عباسي معروف شده است؛ در پشت ساختمانهاي درون حياط , به صورت غلام گردشي و مكاني براي خواب و پخت و پز و طويله هاي بزرگي براي چار پايان ديده مي شود. زمان ساخت اين قصر بدرستي مشخص نمي باشد ودر بدنه كنار دروازة شماي جاي خالي يك كتيبه به چشم مي خورد . از قرائن چنين به نظر مي آيد كه بناي كنوني بر شالوده يك بناي ويرانه باستاني گذاشته شده است . سفال هايي كه از اطراف اين بنا به دست آمده به احتمال قوي از دورة تيموري و نشانة آن است كه اين بنا پيش از صفويه برپا بود.
قصر عين الرشيد
اين قصر در دو كيلومتري شمال قصر شاه عباسي قصر بهرام و در قسمت مياني فاصله درياچه نمك وكوير بزرگ قرار گرفته است . يك چشمه بزرگ كه پراز آب شيرين است بين كاروانسرا و پست نگهباني شكارگاه واقع شده كه آب آن از طريق جوبي كه هنوز هم آثار آن باقي است به باغ درون حصار كاخ ميرفته تا درختان و گل ها را سيراب كند. خرابه هاي قصر و باغ امروز پوشيده از خارهاي بياباني است كه به جاي درختان و گياهان زيباي گذشته روييده اند.
بناي عين الرشيد از خارج 86 متر طول و حداكثر 47 متر عرض دارد و مشتمل بر دو حياط بزرگ است كه حياط اصلي 51.5 متر طول و 47 متر عرض دارد . معبر ورودي به حياط اصلي به شكل ايواني به طول 9.7 و عرض 5.4 متر در جبهه جنوبي حياط اصلي بنا شده است.
در دو طرف ايوان ورودي دو تالار وجود دارد كه هريك پنج در به حياط قصر دارند . ارتفاع هر دو تالار 5.20 متر است . در باريكه كناري هر دو تالار دو اتاق مستطيل شكل قرار دارد كه اين اتاق به تالار ها راه ندارند و مخصوص خدمه بوده اند . نظير اين اتاقها در جبهه جنوبي حياط نيز وجود دارد كه به تالار هاي جنوبي راه دارند.
قصر حرمسرا
در يك كيلومتري جنوب شرقي قصر شاه عباسي يا قصر بهرام , يك بناي ديگر صفوي به چشم مي خورد كه حرمسرا ناميده ميشود و ظاهرا در هنگام مسافرت خاندان سلطنتي، حرمسرا و در ساير مواقع محل سكونت شكارچيان سلطنتي بوده است.
آب آشاميدني اين بنا از چشمه هاي واقع در دامنة سياه كوه، توسط يك كانال و پس از عبور از يك دره به استخري در بيرون جبهه جنوبي حرمسرا مي رسيد و پس از پر كردن آن از طريق كانالي ديگر به حوضي درداخل حرمسرا منتقل مي‌شد.
در نيمه جنوب غربي حرمسرا، يك تالار بزرگ و در شمال آن تالار دو ايوان وجود دارد. در شمال ايوانها دو اتاق بنا شده است، كه ابتدا وجود نداشته ولي بعد ها به بنا افزوده شده است. تالارهاي موجود در ضلع شمال كاملاً منهدم شده اند و چنين به نظر ميرسد كه زلزله اي شديد باعث انهدام آها شده است
كارخانه پنبه
ظلع غربي ميدان معلم شهرستان گرمسار؛ بنايي قديمي تحت عنوان كارخانه پنبه پاك كني قرار دارد كه اين مجموعه بسيار زيبا در 2 طبقه و باپلان مستطيل شكل ساخته شده است. نماي ساختمان بسيار ساده است و فقط در لبه فوقاني آن كنگره هاي آجري در يك رديف دور تا دور ساختمان به غير از ضلع جنوبي آن وجود دارد. مصالح تشكيل دهنده اصلي در انبارها خشت و گل است كه يك رديف آجر، نماي خارجي ستونهاي آن را شامل ميشود كه در نگاه اول به نظر كاروانسرايي درون شهري ميرسد كه بعدها تغيير كاربري پيدا كرده اما از همان ابتدا به عنوان انبار پنبه ساخته شده است و الگوي ساخت آن از پلان كاروانسراهاي اين منطقه نشات گرفته است.
معادن نمك گرمسار
در منطقه سر دره گرمسار تعدادي راه فرعي در دو طرف جاده وجود دارد كه به معادن نمك ختم ميشود. در اين منطقه 27 معدن نمك وجود دارد كه درجه خلوص نمك بسياري از اين معادن بالاي 98درصد است . يكي از زيباترين اين معادن نمك؛ معدن نمك كوهدشت كهن و معدن نمك سالار ميباشد. اين معادن به صورت تونل پيچ در پيچ 5/1 كيلومتري در دل زمين امتداد دارد و داراي قنديل هاي زيباي نمكي مي باشد و هرساله نظر تعدادي از گردشران را براي بازديد به خود جلب مي نمايد.
بنه كوه
منطقه نمونه گردشگري 'بنه كوه' در شمال شهر گرمسار واقع شده است. اين منطقه به دليل قرار داشتن بر سر راه باستاني گرمسار(خوار) به مازندران، از نظر تاريخي و نظامي داراي اهميت ويژه اي بوده است. وجود قلعه باستاني' استوناوند'، 'ريگ تپه' و 'قلعه گبري' از جاذبه هاي اين منطقه است. به دليل قرار داشتن بنه كوه در بخش انتهايي رودخانه 'حبله رود'، در اين منطقه انواع پرندگان و ماهي ها زيست مي كند و آن را به منطقه اي براي جذب گردشگر تبديل كرده است.
قلعه استوناوند
ياقوت حموي در سال 613 ه.ق اين قلعه را ديده و عمر آن را تقريباٌ سه هزار سال مي داند، در دوران شاهان قبل از اسلام اين قلعه در دست مغان بوده است، قلعه استوناوند بر فراز تيغه هاي بلند دامنه جنوبي كوهستان البرز استوار شده و بقاياي برج و باروي پيرامون آن پهناي دره حبله رود و راه قديمي كناره رود را در ميان گرفته است، برج هاي ديده باني اين دژ برتمامي طول دره و كناره هاي جنوبي رودخانه تا اراضي هموار حاشيه شمالي كوير ناظر است؛ ذكاوت و توانايي سازندگان در ساخت اين دژ چنان بوده است كه مسير صعب العبور آن را با طراحي و معماري وكاستن و افزودن بر جسم كوه صد چندان كرده است،
منطقه ايوانكي
ايوانكي يكي از بخش هاي شهرستان گرمسار مي باشد كه در مسير جاده سمنان - تهران و در 30 كيلومتري مركز شهر گرمسار قرارگرفته، مردمان اين شهر لهجه اي شبيه گيلكي و دماوندي دارند كه تاتي ناميده مي شود و از اصطلاحات كاملاً اصيل فارسي و قديمي استفاده مي كنند.
ساكنين اين ديار امروزه مشغول به فعاليتهاي گسترده در عرصه هاي مختلف كشاورزي، صنعتي و... مي باشند، محصولات عمده كشاورزي و باغي ايوانكي خربزه و انار مي باشد كه خربزه ايوانكي بسيار معروف است البته با خربزه مشهدي متفاوت مي باشد ولي به دليل آسانتر بودن كشت خربزه مشهدي در سالهاي اخير كشاورزان اين شهر به كشت نوع مشهدي بيشتر روي آورده اند، همچنين پرورش شتر و شترمرغ در كل شهرستان گرمسار در حال حاضر تنها مختص به ايوانكي است.
ايوانكي كه قدمتي در حدود پيش از تاريخ دارد در كتابهاي رومي بنام شاراكس معروف است، ايوانكي داراي آثار و ابنيه بسيار قديمي مي باشد كه اهم آنان به شرح ذيل مي باشد.
كاروانسراي شاه عباسي ايوانكي
اين كاروانسرا در 33 كيلومتري شهر گرمسار و در يك كيلومتري بخش ايوانكي واقع شده است كه يكي از كاروانسراهاي زيبا دوره صفوي در استان محسوب مي شود، پلان اين كاروانسرا 4 ايواني است، كه بصورت شمالي – جنوبي بنا شده كه ورودي آن از ظلع جنوبي است و داراي سردر بسيار زيبايي مي باشد، مصالح بكار رفته در بنا خشت و گل، آجر و سنگ است، داراي دو شاه نشين در ظلع شرقي و غربي بر بالاي سردر ورودي و ديگر بالاي ايوان مقابل ورودي تعبيه شده است، اين كاروانسرا داراي 24 حجره و 4 باره بند است، در مقابل حجره ها ايوانهاي كوچكي است كه جهت استفاده مسافرين در فصل تابستان ساخته شده است؛ طاقهاي بنا از نوع جناقي مي باشد، همچنين در مقابل اين كاروانسرا يك آب انبار جهت استفاده مسافرين ساخته شده است.
امامزاده عاقب برادر بزرگوار امام رضا(ع):
امامزاده عاقب در 500 متري جنوب شهر ايوانكي واقع شده است. بناي امامزاده عاقب دو بخش عمده است بناي تاريخي و قديمي و اصلي امامزاده كه بامصالح خشت و گل وبر شالوده امامزاده سنگي احداث شده است طرح اين قسمت از بنا از خارج به شكل مربع و داراي ايواني در سمت شمال است كه سقف آن با تيرهاي چوبي و خشت و گل به صورت مسطح پوشانده شده است. سقف بناي اصلي امامزاده داراي گنبدي از نوع پيازي مي باشد و با اندودي از ملات گچ سنتي پوشيده شده است . تمامي سطوح خارجي اين قسمت از بنا با كاهگل اندود شده است.
اين اثر به شماره 5659 در تاريخ بيست و پنجم اسفندماه 1380 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
منطقه نمونه گردشگري بهورد:
منطقه بهورد در 32 كيلومتري شمال غربي ايوانكي در شهرستان گرمسار قرار دارد اين منطقه به دليل دارا بودن ويژگي اقليمي و طبيعي داراي قابليت ها و جاذبه هاي طبيعي و تاريخي فراواني در جهت توسعه توريسم و گردشگري مي باشد مي تواند مأمن وپناگاهي براي مردم ايوانكي در تابستان هاي گرم و سوزان باشد علاوه برچشمه هاي آب شيرين و سد خاكي منطقه، كوه هاي سنگي كه در اثر باد و باران فرسايش يافته اند به شكل زيبايي در آمده اند از جلوه هاي چشم گير طبيعت بهورد محسوب مي شوند نيز انواع پرندگان از جمله كبك و همچنين حيوانات درنده و وحشي شامل گرگ، روباه در كوههاي منطقه زندگي مي كنند، وجود انواع گونه هاي گياهي ، دختان ، درختچه ها و چشم اندازهاي جالبي براي بازديد كنندگان به وجود آورده است. |
| 1394/12/08 |